Gyda phum mlynedd yn weddill i gyrraedd targed Llywodraeth Cymru o sector cyhoeddus sero net erbyn 2030, mae cynghorau ledled Cymru yn galw am gyllid parhaus i leihau allyriadau o adeiladau, cerbydau a gwasanaethau cyhoeddus.
Hyd yn hyn, mae 18 o awdurdodau lleol wedi derbyn cefnogaeth gan Grant Cyfalaf Gwres Carbon Isel Llywodraeth Cymru, gan helpu i ddatgarboneiddio 70 o adeiladau cyhoeddus – gan gynnwys ysgolion, cartrefi gofal, swyddfeydd, canolfannau hamdden a chyfleusterau cymunedol.
Mae'r prosiectau hyn wedi disodli gwresogi tanwydd ffosil gyda systemau carbon isel fel pympiau gwres, gan wella effeithlonrwydd ynni, lleihau allyriadau a lleihau costau rhedeg.
Mae Rhaglen Cymorth Newid Hinsawdd CLlLC, a ariennir hefyd gan Lywodraeth Cymru, yn gweithio gyda phob un o'r 22 cyngor yng Nghymru i gefnogi'r trawsnewidiad drwy gynllunio, cydweithio a rhannu arferion gorau ar draws y sector.
Mae gwresogi adeiladau a cherbydau sy'n rhedeg yn rhan fawr o'r allyriadau y mae cynghorau yn eu rheoli'n uniongyrchol – ond mae hyn fel arfer yn ychwanegu at ddim ond 2-9% o'r holl allyriadau yn ardal cyngor. Bydd datgarboni'r ystâd hon yn gofyn am fuddsoddiad sylweddol ymlaen llaw, wrth i gynghorau barhau i wynebu pwysau ariannol dwys.
Dywedodd y Cynghorydd Lis Burnett, llefarydd CLlLC ar ran Newid yn yr Hinsawdd:
"Mae cynghorau eisoes wedi dangos beth sy'n bosibl - mae 70 o adeiladau wedi'u datgarboneiddio, ac mae mwy yn barod i ddilyn. Ond er mwyn cyrraedd y targed sero net erbyn 2030, bydd angen buddsoddiad parhaus arnom i ehangu'r gwaith hwn.
"Gyda'r gefnogaeth gywir, gallwn fynd ymhellach ac yn gyflymach. Mae Diwrnod y Ddaear yn gyfle i fyfyrio ar ba mor bell rydyn ni wedi dod, a faint mwy y gallwn ei gyflawni gyda'n gilydd."