Gwnaeth WLGA heddiw ailddatgan ei ymrwymiad i ddiwygio wrth i’r Ysgrifennydd Cabinet Mark Drakeford amlinellu ei gynlluniau ar gyfer llywodraeth leol.
Wrth ymateb i’r datganiad, dywedodd y Cyng Debbie Wilcox (Casnewydd): “Mae Arweinwyr wedi bod mewn trafodaeth gyson â Mark Drakeford dros yr agenda diwygio rhanbarthol. Cwrddais ag ef yn ddiweddar, ac mae wedi cyfarfod gyda Cyngor WLGA ym Mehefin a rydym wedi croesawu y ffordd y mae wedi ymgysylltu â ni. Mae ein trafodaethau cychwynnol wedi cael eu seilio ar barch tuag at ein gilydd ac agenda sydd yn cwmpasu cryfhau democratiaeth leol a gwella gwasanaethau cyhoeddus. Rydym yn cyfarfod â’r Ysgrifennydd Cabinet yn hwyrach yr wythnos hon i drafod ymhellach ei gynigion ac i ffurfioli ein ymagwedd tuag at lywodraethu mewn partneriaeth.”
“Hyd yma, rydym wedi cydweld ar faterion o gydweithio a diwygio; mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod y cynnydd sydd eisoes wedi ei wneud gan awdurdodau lleol eu hunain, ond mae’n dymuno gweld mwy o gysondeb a chyflymder. Dyw arwain a chyflawni ar gydweithio rhanbarthol ddim yn rhywbeth newydd i gynghorau Cymru: mae’r Bargeinion Dinesig, rhai o’r rhaglenni adfywio mwyaf uchelgeisiol ers degawdau, wedi dod i ffrwyth oherwydd bod cynghorau Cymru wedi dangos dewrder ac arweinyddiaeth i gydweithio er lles pawb.”
“Mae’r Ysgrifennydd Cabinet wedi cadarnhau ei fwriad i barhau gyda’r diwygio rhanbarthol yn y Papur Gwyn gan adael peth disgresiwn lleol a hyblygrwydd ar gyfer cynigion ar gyfer rhai gwasanaethau. Bu cynghorau yn lled-gefnogol o gynigion y Papur Gwyn, er ein bod yn dymuno archwilio’r cysyniad o ‘orfodaeth’ mewn fwy o fanylder. Rydym eisoes yn symud tuag at wasanaethau mwy ar y cyd a rhanbarthol, ond mae WLGA wedi dadlau y bydd yn rhaid i unrhyw gynigion i ddiwygio fod wedi eu seilio ar atebolrwydd lleol clir ac y dylai dyletswyddau statudol a chyllid barhau i gael eu gweinyddu gan awdurdodau lleol.”
Wrth ymateb i’r papur ymgynghori ar Ddiwygio Etholiadol, a gyhoeddwyd yn gynharach heddiw, ychwanegodd y Cyng Wilcox:
“Ychwanegodd Llywodraeth Cymru rai cynigion am ddiwygio etholiadol yn y Papur Gwyn yn gynharach eleni. Wrth gwrs, mae cynghorau yn awyddus i weithio gyda Llywodraeth Cymru a phartneriaid i wella mynediad a hybu pobl i gymryd rhan mewn democratiaeth leol ac mae WLGA yn flaenorol wedi cefnogi galwadau i roi pleidlais i’r rhai sydd yn 16 ac 17 oed. Roeddwn yn athro am 30 mlynedd a rwyf yn gwbl argyhoeddedig fod pobl 16-17 oed yn fwy na digon deallus ac aeddfed i fwrw pleidlais mewn etholiadau.”
“Fodd bynnag, mae cynigion eraill na wnaeth WLGA eu cefnogi mewn ymgynghoriad blaenorol; safbwynt WLGA oedd y dylai bod system etholiadol gyson ar draws awdurdodau lleol i osgoi cymhlethdod a dryswch a ni wnaeth WLGA gefnogi cyflwyno system pleidlais sengl drosglwyddadwy mewn awdurdodau lleol. Mae rhai cynigion diwygio etholiadol yn newydd, rhai yn effeithio ar adnoddau a rhai yn fwy dadleuol nac eraill, ac fe fydd yn rhaid i ni ystyried y manylder a’u trafod gydag arweinwyr yn y man.”
“Edrychwn ymlaen i barhau ein deialog adeiladol ac i weithio gyda’r Ysgrifennydd Cabinet a’i gydweithwyr i ddarparu ymrwymiad gyda’n gilydd i gryfhau democratiaeth leol ac i sicrhau bod gwasanaethau cyhoeddus yn cwrdd ag anghenion cymunedau Cymru.”