Mae cynghorau yng Nghymru yn parhau i ddarparu cymorth i blant a phobl ifanc ag Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY), ond mae'r galw a'r costau cynyddol yn ei gwneud hi'n anoddach eu cynnal. Mae Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC) yn dweud bod angen cyllid teg, hirdymor i ddiogelu gwasanaethau.
Mae ffigurau gan CLlLC yn dangos bod disgwyl i'r gwariant ar ADY a chymorth Blynyddoedd Cynnar gynyddu tua 6 y cant yn 2026/27, sy'n gyfystyr â chynnydd o oddeutu £46 miliwn ledled Cymru.
Mae cynghorau unigol yn rhagweld cynnydd o hyd at 14 y cant. Mae dros 70 y cant o wariant ADY yn mynd yn uniongyrchol i gefnogi dysgwyr, tra bod costau trafnidiaeth yn cyfrif am tua 13 y cant.
Mae awdurdodau lleol yn ariannu athrawon arbenigol, cynorthwywyr dosbarth, therapyddion, a thimau cymorth dysgu. Maent hefyd yn darparu cludiant i ddisgyblion sy'n mynychu ysgolion arbenigol ac yn sicrhau bod plant ag anghenion cymhleth yn cael yr help cywir ar yr adeg iawn.
Mae cynghorau'n adeiladu cysylltiadau cryfach rhwng addysg, iechyd a gofal cymdeithasol, gwella ymyrraeth gynnar a chreu mwy o leoedd arbenigol lleol fel y gall plant aros yn agosach at adref.
Fodd bynnag, mae'r galw am y gefnogaeth hon yn cynyddu, ac mae costau'n cynyddu'n sydyn. Heb gyllid ychwanegol, mae cynghorau'n rhybuddio y gallai'r cynnydd a wnaed yn ystod y blynyddoedd diwethaf fod mewn perygl.
Mae Adroddiad Pwysau Addysg 2025 y CLlLC sydd newydd ei gyhoeddi yn tynnu sylw at y ffaith bod pwysau ADY bellach yn cyfrif am dros chwarter yr holl bwysau cyllideb ysgolion. Mae'r adroddiad yn rhybuddio, heb fuddsoddiad hirdymor cynaliadwy, bydd cynghorau yn cael trafferth cynnal gwasanaethau addysg cynhwysol o ansawdd uchel.
Mae cynghorau'n galw am adolygiad o'r trefniadau cyllido i wneud yn siŵr bod yr arian sydd ar gael yn cyfateb i'r gwir gost o ddarparu cymorth i blant ag anghenion dysgu ychwanegol. Maen nhw'n dweud bod hyn yn hanfodol i ddiogelu'r gwasanaethau y mae plant, pobl ifanc a theuluoedd yn dibynnu arnynt.
Dywedodd y Cynghorydd Lis Burnett, Llefarydd CLlLC dros Addysg:
"Mae cynghorau yn parhau i fod yn ymrwymedig i ddarparu cefnogaeth gynhwysol, o ansawdd uchel i bob dysgwr ag anghenion dysgu ychwanegol, ond mae'r gefnogaeth honno yn dod yn ddrytach bob blwyddyn. Rydym yn gweld y galw yn cynyddu, costau trafnidiaeth, darpariaeth arbenigol, ac eiriolaeth gyfreithiol yn dod yn fwy costus, tra bod cronfeydd wrth gefn ysgolion yn lleihau. Heb fuddsoddiad cynaliadwy ychwanegol, mae'r cynnydd rydyn ni wedi'i wneud mewn perygl o stopio.
"Er gwaethaf yr heriau hyn, mae cynghorau yn parhau i arloesi. Maen nhw'n ehangu'r ddarpariaeth leol, yn hyfforddi mwy o staff ac yn gweithio gyda phartneriaid i wneud y system yn fwy effeithlon heb leihau ansawdd.
"Mae pob dysgwr yn haeddu'r cyfle i gyrraedd eu potensial, ac mae cynghorau ac ysgolion yn gwneud popeth y gallant i wneud i hynny ddigwydd. Gyda chyllid teg, gall cynghorau barhau i ddarparu'r cymorth sydd ei angen ar blant."