Heddiw, mae’r CLlLC wedi datgelu "Dros Gymru Wydn", ei maniffesto Cam 1 ar gyfer etholiadau'r Senedd 2026.
Mae'r rhaglen, a ddatblygwyd ac y cytunwyd arno gan Arweinwyr pob un o'r 22 awdurdod lleol yng Nghymru, yn nodi chwe thema allweddol ar gyfer Llywodraeth nesaf Cymru, gan dynnu sylw at sut y gall llywodraeth leol a'r Senedd weithio gyda'i gilydd yn fwy effeithiol mewn partneriaeth.
Mae themâu’r CLlLC wedi'u cynllunio i symud cynghorau a chymunedau o reoli argyfwng tymor byr i gynllunio ar gyfer y tymor hir.
Y chwe thema yw:
- Cynllun cyllido cynaliadwy ar gyfer gwasanaethau, gan gymmwys gofal cymdeithasol, fel y gall cynghorau symud o bwyntiau pwysau "ymladd tân" tuag at gynllunio tymor hir ar gyfer y dyfodol.
- Ffordd o weithio gyda'i gilydd ar draws rhanbarthau sy'n hyblyg ac yn canolbwyntio ar arbed arian, cryfhau gwasanaethau, a helpu pobl.
- Gweithio gyda'n gilydd dros Gymru drwy gryfhau'r Cytundeb Partneriaeth rhwng Llywodraeth leol a Llywodraeth Cymru, gyda chyllid teg ar gyfer unrhyw ddyletswyddau newydd.
- Mabwysiadu ffocws atal newydd i fynd i'r afael â salwch, addasu i newid yn yr hinsawdd, adferiad natur, yn ogystal â hamdden a hamdden.
- Blaenoriaethu Cymru ddigidol drwy roi adnoddau llawn i strategaeth ddigidol ar gyfer Cymru, gan ddefnyddio data a thechnoleg i drawsnewid gwasanaethau cyhoeddus
- Rhyddid a hyblygrwydd newydd i Gynghorau Cymru i gyflawni adnewyddu trefol a gwytnwch gwledig, gan ganolbwyntio ar dwf cynaliadwy ein cymunedau.
Mae "Dros Gymru Wydn" yn galw ar bleidiau gwleidyddol i ystyried y themâu hyn yn eu maniffestos eu hunain, gan bwysleisio rôl cynghorau fel yr haen agosaf o lywodraeth at gymunedau.
Bydd CLlLC yn dilyn y chwe thema gyda dogfen Cam 2 manylach a fydd yn ceisio llywio'n gadarnhaol y rhaglen nesaf ar gyfer y llywodraeth a'r ddadl ehangach ynghylch etholiadau hanfodol 2026.
Dywedodd y Cynghorydd Andrew Morgan OBE, Arweinydd CLlLC:
"Mae'r maniffesto hwn yn ymwneud ag uchelgais a phartneriaeth. Mae cynghorau lleol ar y rheng flaen o ran darparu'r gwasanaethau sy'n bwysicaf i bobl, o ysgolion i ofal cymdeithasol, tai i'r amgylchedd. Rydym am weithio gyda Llywodraeth nesaf Cymru nid yn unig i ymdopi â phwysau, ond i fanteisio ar gyfleoedd.
"Ar gyfer Gymru wydn, mae angen cyllid cynaliadwy ar gyfer gwasanaethau fel gofal gymdeithasol, cyfrifoldebau teg, a'r rhyddid i arloesi'n lleol. Mae cynghorau yn barod i wynebu'r her honno, ond dim ond os ydym yn gweithredu gyda'n gilydd y gellir adeiladu gwytnwch. Mae'r bartneriaeth adeiladol rhwng llywodraethau lleol a llywodraethau Cymru wedi bod yn nodweddiadol o'r tymor diwethaf. Mae'n hanfodol i'r cydweithrediad agos hwnnw barhau os ydym am gyflawni gyda'n gilydd i'n pobl a'n lleoedd."
Cliciwch yma i weld Maniffesto Cyfnod 1 WLGA: Dros Gymru Wydn